Vụ Nguyên sắc màu

     Nhiều khi chúng ta có thể đến một nơi mà không cần bất cứ lí do nào. Sau khi đến hãy nguyện tin vào cái gọi là duyên phận. Như thế có thể dễ dàng vượt qua lịch sử xuân thu, ngắm nhìn phong cảnh đủ khiến bạn cả đời nhung nhớ. Vụ Nguyên được mệnh danh là “làng quê đẹp nhất Trung Quốc”, khoảnh khắc tương phùng, tôi và bạn rũ bỏ lớp áo hoa lệ của thành thị, sóng bước cùng cuộc sống chất phác nơi này. Cho dù rất nhiều người vừa gặp đã say Vụ Nguyên, nhưng không ai nghĩ phải cùng nó định lời thề ước nào đó, mà chỉ muốn dừng chân lại chốn non nước bình lặng này, cảm ơn cuộc gặp gỡ ấm áp, cùng chung hạnh phúc bình dị.
     Giữa thẳm sâu mây trắng, những thôn làng tường trắng ngói đen đó nằm hiền hòa giữa những ngọn núi, yên ả tĩnh lặng biết bao, không đua tranh với đời. Như một bức tranh thủy mặc đã định hình, khói mây trong tranh sẽ không tan biến, thời gian trong tranh sẽ không lưu chuyển. Mà những người mến tiếng xưa nay sẽ không kìm được suy ngẫm, ở một nơi cách xa tiếng ngựa xe huyên náo này, có phải cũng ẩn chứa những câu chuyện bình dị nhất nhân gian? Vậy mà, chính ở nơi không vướng bụi trần này lại chứa đựng nhiều mây khói đời thường, cất giữ nhiều dân tình chất phác, cũng là nơi bậc đại Nho như Chu Hy đời Tống cư trú.
     Từ xưa tới nay, vì sự yên ổn này, biết bao tao nhân mặc khách đã cam tâm tình nguyện vứt bỏ danh lợi, rời xa đô thành, cưỡi một chú ngựa còm, ẩn cư điền viên. Giữ cánh cửa đơn sơ, sửa mấy cành rào giậu, ngắm đôi hàng đào mận đua sắc đơm bông. Hoặc ngồi im lặng dưới ánh mặt trời, pha một bình trà nhạt, nghe chim én trên xà nhà lách chách gọi nhau. Hoặc là trồng sen giữa ruộng, dắt một chú bò vàng, tha thẩn ngắm ráng chiều nơi chân trời. Sự yên bình của thôn xóm là an bài của thượng đế, tựa như một cái cây, một viên ngói xanh, một con kiến nhỏ, đều có số mệnh kỳ diệu của nó.
     Nhất là mỗi độ tháng Tư, đầu thôn Vụ Nguyên tràn ngập sắc hoa cải dầu vàng rực. Những cành hoa nở bung, không hề giấu giếm giữa ngày xuân, không khiếp sợ thiều hoa[5] ngắn ngủi, đem sinh mệnh giao cho ánh nắng mùa xuân đơn sơ giữa thôn xóm. Mỗi vị khách từ xa đến đều phải vòng qua biển hoa thơm ngát này mới có thể vào được thôn trang trong mộng.
     Rất nhiều thân long não cổ thụ mọc thẳng tắp ở đầu thôn và cạnh tường sân, có lẽ chúng có thể quên đi tuổi đời của mình, nhưng lại không thể quên được mỗi cuộc gặp gỡ giữa khách qua đường với Vụ Nguyên, không thể quên được mỗi một câu chuyện như câu chuyện cũ bình hoa mai và cơn gió mát. Con đường dịch[6] lát đá xanh, biết bao người đã đi lướt qua nhau, ai cũng không thể nhớ nổi dung nhan của ai. Chỉ đứng giữa khói lửa của thế tục, để ngày tháng trôi qua nhàn nhạt như trà trong. Mùa ẩm ướt, giữa khe hở của đá mọc xanh rêu, tựa như cố ý cất giữ những phần không nên đánh mất. Có những tảng đá khắc chữ, giữ lại năm tháng mênh mông vô bờ của thôn trang, lặng lẽ kể lại chuyện trước đây của mưa gió Vụ Nguyên.

     Thôn xóm Vụ Nguyên có thế đội sơn đạp thủy, trước thôn hầu hết đều là những bến nước cổ. Bến nước bị cổ thụ, trúc xanh che khuất, toát lên sự tĩnh lặng và trầm mặc của tháng năm, nhưng không một ai ghi nhớ nổi lịch sử của chúng. Chỉ là năm này qua năm khác, chúng vẫn đậu lại nơi đầu thôn trang, bình thản mà trầm mặc ngắm nhìn khách đến khách đi. Nước sông vẫn trong vắt như xưa, y như con người Vụ Nguyên, ngày tháng giản đơn, sóng gió chẳng kinh sợ. Những chiếc bè tre đậu ngay ngắn, những chiếc ghế tre đơn sơ, những người lái đò đầu đội mũ rơm, dùng một cây sào dài chống xuống nước sông xanh biêng biếc, giữa dòng chảy khói mây bao phủ đi tìm một bến đò. Những cô gái hái chè lưng đeo gùi tre, hát vang mấy khúc sơn ca, trên cổ tay đeo những chiếc vòng bạc mà bà nội để lại, vẻ đẹp độc đáo của chúng bồng bềnh dưới ánh mặt trời.
     Người trong thôn trang chèo bè tre đi lao động, đi họp chợ, giản dị đi ra ngoài, lại giản dị quay về. Nhưng sơn trang mộc mạc này không thay đổi dáng vẻ ban đầu, mấy mẫu ruộng ao, mấy thửa hoa màu, mấy ô giếng cổ, mấy gian nhà cũ, mấy làn khói bếp, tựa như một cuốn sách cổ ngàn năm, gió thổi khô dấu mực, gửi lại cho người đời sau tìm đọc. Bến nước không phải là nơi định mệnh ép con người ta phải quay về, mà chỉ là trạm nghỉ của linh hồn, cho dù tôi hay bạn đi qua mấy chặng sông nước, nó vẫn im hơi lặng tiếng.
     Cầu mái ngói[7] ván gỗ cũng là một phong cảnh không thể thiếu ở Vụ Nguyên, biết bao năm tháng, nó dùng chiếc xà chiếc cột đã già nua của mình vắt ngang giữa non xanh nước biếc, không oán không hận. Nói đến cầu mái ngói, không thể quên được giấc mộng xưa trên cầu mái ngói ấy, thứ mà cầu mái ngói Vụ Nguyên cất giữ chính là giấc mộng bình thường giản dị của người Vụ Nguyên. Cầu mái ngói gửi gắm những tâm nguyện tốt đẹp của họ, cho nên mỗi một cây cầu đều có một cái tên đẹp. “Lưỡng thủy giáp minh kính, song kiều lạc thái hồng” (Hai dòng nước sáng gương soi. Cầu cây mống đỏ rực ngời trên sông[8]) là hai câu thơ nói đến cầu Thái Hồng (cầu Cầu Vồng) của trấn Thanh Hoa, cây cầu được tôn vinh là “Cầu mái ngói đẹp nhất Trung Quốc”.
     Cầu mái ngói thân bằng gỗ, tạo hình tuyệt đẹp, phong cách cổ xưa mộc mạc, dài tít tắp như khiến người ta nhìn thấy thời Nam Tống xa xôi. Lịch sử tám trăm năm, vô số người đã dừng chân nghỉ ngơi ở đây, xây đắp nên những câu chuyện. Mưa gió tám trăm năm, từ kiếp trước đến đời này, cầu Thái Hồng vẫn như năm nào, trấn tĩnh bình thản, chỉ già nua đi đôi chút. Ngồi nghỉ ngơi trên cầu, ngắm nhìn thôn xóm trong tranh, non xanh nước biếc. Một bè gỗ lững lờ trôi qua, bám vào đời người, cứ như thế, không hỏi đường về, không nói trở lại.
     Chính ở miền quê đẹp nhất này, còn lưu giữ những kiến trúc Huy phái mộc mạc, trang nhã. Tường trắng ngói đen, mái cong góc lượn, nhà ở Vụ Nguyên đều có chung một bố cục này, tọa lạc trong sơn thôn sâu thẳm, đời đời nối truyền. Giống như một tòa nhà cổ bị năm tháng bỏ quên, thu hút vô số người đến gõ cánh cửa nặng nề nơi đình viện sâu hun hút, xem lại một quãng chuyện cũ của Vụ Nguyên. Điêu khắc gỗ, điêu khắc đá tinh xảo, những hiên cửa sổ chạm trổ hoa, tuy kinh qua xuân thu năm tháng, nhưng vẫn giữ được hoàn chỉnh vẹn toàn. Trên cửa còn treo chiếc gương đồng kiểu cũ, trên mặt bàn bày những bình hoa sứ men xanh, còn có chiếc đồng hồ quả lắc đang gõ nhịp, cho dù thời gian trôi qua bao lâu, chúng đều trầm tĩnh như thuở ban đầu.
     Người dân trong núi thuần phác, sống cuộc đời bình thường nhất trong những ngôi nhà giản đơn. Muối một vại dưa chua, ủ vài vò rượu gạo, phơi mấy cân trà xuân, trong nhà mùi cơm thơm ngát, mùi thơm ngậy của thịt săn bốc lên. Tháng năm trôi qua như bóng câu, đời người như một vở kịch trên sân khấu cũ kỹ, từ khi bắt đầu đến khi hạ màn, có viên mãn và cũng có nuối tiếc. Vụ Nguyên, là nơi trú ngụ của sinh mệnh, chốn về của linh hồn, dù số phận an bài thế nào, họ cũng cam tâm tình nguyện chìm sâu ở đó, cả đời không hối hận.
     Đi xuyên qua ngõ phố quanh co tĩnh mịch, không hẹn mà gặp một tòa từ đường nào đó. Ở Vụ Nguyên, từ đường là một bức tranh cổ phơi giữa thôn trang, toát lên mùi thơm nồng của lịch sử. Từ đường cũng là gốc rễ của người Vụ Nguyên, cho dù họ có đi đến đâu cũng biết, có một nơi đại diện cho nguồn cội của mình là từ đường ở cố hương, hết năm này qua tháng khác đang đợi chờ họ. Từ đường đối với những thương nhân Huy Châu xa quê đi làm ăn là một mảnh trăng sáng, treo ở nơi hút mắt nhất trong trái tim, khẽ chạm vào nó, liền cảm động đến mức lập tức rớt nước mắt.
     Thôn Uông Khẩu có một tòa từ đường của họ Du, được mệnh danh là “Nghệ thuật điện đường”, được dựng từ giữa những năm Càn Long thời Thanh với khí thế hùng vĩ, kỹ thuật tinh xảo, bố cục hoàn mỹ và phong cách độc đáo, đã làm rung động tâm hồn của ngàn vạn người ghé thăm. Môn lầu, xà cột, góc hiên đều dùng thủ pháp nông sâu đậm nhạt, hư thực tương ứng, điêu khắc những hình vẽ tinh xảo như long phượng kỳ lân, nhân vật truyện kịch, chim bay thú chạy, hoa nở cỏ thơm… Từ đường nơi đây không chỉ là gốc rễ của người dân Vụ Nguyên, mà còn lắng kết văn hóa phong tục tập quán thâm hậu của chốn này. Đi xa tới tận chân trời, cuối cùng sẽ có một ngày phải quay về làng cũ, về từ đường, tưởng nhớ đức độ cha ông, ca ngợi công lao tổ tông.
     Ở miền quê đẹp nhất Trung Quốc này có rất nhiều khung cảnh khiến người ta lưu luyến. Có thể chọn đến thác cao đệ nhất Hoa Hạ – thác Đại Chướng Sơn, để dòng chảy trong vắt xả trôi, tẩy rửa chút phù hoa cuối cùng trong tâm tưởng. Cũng có thể đến hồ Uyên Ương lớn nhất thế giới, ngắm uyên ương thành đôi thành cặp đang quấn quýt đùa vui giữa đồng xanh bèo nước, dùng tháng năm đổi lấy nét dịu dàng. Còn có thể ở vườn nhà trò chuyện với đại nhạn, ngậm làn khói bếp của thôn xóm, nằm mộng mà bay.
     Thôn trang có tên gọi “làng sách”, “làng trà” này, giống như một thân cổ thụ, năm này qua năm khác, dùng mãi một tư thế để đợi chờ ở đây. Chẳng ai để ý đến tuổi tác của nó, cũng không so đo sao nó mãi không thay đổi, người đến đây đều nguyện ý trao bản thân cho ánh sáng giản dị nơi này.
     Giống như đã từng nhuộm mây trắng gió lành của Vụ Nguyên, cho dù đời người trăm ngàn hồi chuyển cũng không thể xóa được đoạn duyên phận này. Vậy thì, rời đi trước khi trà nguội, cắt một chút ký ức ấm áp khôn xiết bỏ vào hành lý, hoặc là mua một nghiên mực cổ hình vuông đem về, vào một ngày hoài niệm chuyện cũ nào đó, viết nên câu chuyện sắc màu Vụ Nguyên. Non nước nhàn nhạt sắc màu, trong những nét chấm phá vẽ thôn trang, có một bóng hình, đó là chính chúng ta.

[5] Thiều hoa, hay thiều quang chỉ ngày xuân, mùa xuân.
[6] Đường dịch: Đường chuyển công văn, thư ngày xưa.
[7] Một loại cầu có mái ở trên để che chắn, bảo vệ thân cầu, là chỗ nghỉ ngơi, gặp gỡ của khách bộ hành.
[8] Hai câu thơ trong bài “Thu đăng Tuyên Thanh Tạ Dữu bắc lâu” của Lý Bạch (đời Đường), bản dịch Nhã Uyên.